اسرار اذان و اقامه - استاد سعادت فر - قسمت دوم از هفتاد دو

سلسله گفتارهای کامل استاد سعادت فر در مورد اسرار اذان و اقامه در هفتاد و دو قسمت بهمراه فایل تصویری (کلیپ تصویری دارای زیرنویس) ، صوت سخنرانی و متن آن.

• خلاصه قسمت اول اسرار اذان و اقامه
  

• معنای صلوات
  

• ​معنای اذان
  

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ وَ بِهِ نَسْتَعِینَ إِنَّهُ خَیْرٌ نَاصِرٍ وَ مُعِینَ وَ الصَّلَاةُ وَ السَّلَامُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ وَ عَلَى آلِهِ آلِ اللَّهِ وَ اللَّعْنُ الدَّائِمُ ‏عَلَى أَعْدَائِهِمْ الجمعین. الهم إِیَّاکَ نَعْبُدُ وَ إِیَّاکَ نَسْتَعینُ.

 

اسرار اذان و اقامه - خلاصه قسمت اول

از جلسه گذشته به یاری خدای عزوجل بحثی را پیرامون سر اذان و اقامه در خدمتون شروع کردیم. و عرض شد که مناسب هست قبل از ورود به سرّ اذان و اقامه ، چون دیگه شروع نماز هست؛ معنای نماز که الصلوة در واقع گفته شده است، و بعد هم انشالله معنای خود اذان رو خدمت شما مطرح کنیم. که با معرفت بیشتر ورود به این بحث داشته باشیم. عرض کردم که یک معنا که برای نماز گفته شده الصلوة با "و" که وقتی نوشته می شود، عرض کردیم به معنای ارتفاع العقل، یعنی بالا آمدن عقل است. خب این مطلب رو توضیح دادیم. 

نماز اگر ارتفاع عقل است، یعنی ارتفاع عقل نمازگزار است.

حالا اینجا یک نکته رو اضافه بکنم: وقتی گفته می شود الصلوة یک معنایش ارتفاع العقل است، بعد به کسی که نماز رو می خواند گفته می شود "مصلیْ". بعد مصليْ یعنی کسی که او این ارتفاع عقل رو کاّن دریافته و درک کرده و با این عقیده آمده و نماز رو شروع کرده است.

پس به تبع نماز ]که ارتفاع عقل است؛ درواقع[ ارتفاع عقل مصلیْ است. اگر خاطر مبارکتون باشه ، مثل این است که گفتیم: ارتفاع مکان، وقتی یه مکانی بالاست، یعنی ارتفاع اون کسی که در این مکان وجود دارد بالا هست. یا ارتفاع ذکر به معنای ارتفاع ذاکر است. حالا اینجا هم نماز اگر ارتفاع عقل است، پس به تعبیر دیگر یعنی ارتفاع عقل مصلیْ است. یعنی مصلی به یک آگاهی رسیده است، به یک ارتفاعی رسیده است که بعد نماز رو بجا می آورد. خوب این یک معنا بود که عرض شد. 

نماز به معنای تعظیم است و بزرگداشت.

اما معنای دیگری که برای الصلوة گفته شده گفتند: "اصلها في اللغة التعظيم". فرموده اند اصل در واقع نماز در لغت تعظیم است. تعظیم یعنی بزرگ داشتن. چون وزن تفعیل، اینجا اگر یه امری را انسان بزرگ داشت و عظمت به او داد؛ می شود تعظیم. پس گفتند کلمه الصلوة به معنای تعظیم است. و بعد "وسميّت الصلاة المخصوصه صلاة لما فيها من تعظيم الرب تعالي و تقدس" . و بعد گفته شده علتی که به اون اعمال مخصوص یعنی نماز مخصوص هم گفته شده است الصلوة، چون این الصلوة تعظیم رب تبارک و تعالی است. پس مصلیْ در وقت نماز در مقام تعظیم الله عزوجل قرار می گیرد.

قرآن نماز را برای همۀ موجودات قائل شده است.

و حالا یه نکته جالب از این آیه شریفه استفاده بکنیم. آیه چهل و یکم سوره مبارکه نور، نماز را و الصلوة را برای همه ی موجودات قائل شده است.

"أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يُسَبِّحُ لَهُ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَالطَّيْرُ صَافَّاتٍ ۖ كُلٌّ قَدْ عَلِمَ صَلَاتَهُ وَتَسْبِيحَهُ ۗ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِمَا يَفْعَلُونَ "

می فرماید" مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ " حتی" وَالطَّيْرُ صَافَّات" این پرنده ها، بعد" كُلٌّ قَدْ عَلِمَ صَلَاتَهُ وَتَسْبِيحَهُ". خدا نماز این ها و تسبیح این ها رو می داند. بعد می فرماید نماز این ها درواقع همه این موجودات، چون اولا قبلا گفتیم تسبیح بدون معرفت صورت نمی گیرد. هرکدام یه نحوه تعظیمی نسبت به ربشون دارند. که متناسب با خودشون است. حالا نماز ما این نماز مخصوصه است. نماز آنها هم یک نماز مخصوص به خودشان هست. پس این هم یه معنای دیگری راجع به نماز.

اصل نماز به معنای دعا است.

اما معنای سومی که گفته شده، گفته شده است که نماز به معنای دعاست. و دعا یعنی درخواست. و چیزی رو که شخص طالب اون هست و اونو می خواهد. و علتی که به نماز دعا گفته شده است در واقع این درخواستی است که عبد دارد و "الصَّلَاةُ قُرْبَانُ كُلِّ تَقِيٍّ" است. که به وسیله اون می خواهد تقرب به خدای متعال را بجوید. اینم یه معنا که گفته شده. 

معنای صلوات

و همین جا وقتی راجع به صلوات هم که گفته شده معنایی شبیه به همین داره. مثلا اینکه گفته میشه ما وقتی صلوات می فرستیم "الهم صلی علی محمد و ال محمد" دوتا معنا در این جا گفته شده است. یک معنا دارد که با توجه به اینکه گفتیم: اصل الصلوة به معنای چی بود؟ تعظیم! برای این درخواست صلوات ما هم دوتا معنا در خواست شده است. یک معناش گفته شده است: "عظمه فى الدنيا بإعلاء ذكره فى إظهار دعوته وابقاء شريعته وفى الآخرة بتشفيعه فى أمته وتضعيف أجره ومثوبته " . یک معنا که می گیم "الهم صل" یعنی خدایا ذکر حضرت رو بالا ببر. نام حضرت رو بالا ببر. و او رو عظیم بگردان در دنیا و آخرت. و در آخرت باز شفاعت حضرتش رو نصیب امتش بگردان. و اجر او و پاداش او را بزرگ بکن ، این یه معنا .

اما معنای دیگری که شاید مناسب تر باشد با این صلوات، فرمودند:" لما أمرنا الله سبحانه بالصلاة " فرمودند : چون خدای عزوجل ما را امر فرموده به صلوات بر پیامبر(ص)، همان آیه ی شریفه"إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ ..." ببینید امر است "صلو علیه". حالا چون خدای متعال ما رو امر به صلوات فرموده؛ بعد دارد که "ولم نبلغ قدر الواجب من ذلك" می گویند : ما قابل هستیم؟ چقدر ما بالا بیاییم که بتونیم صلوات بر پیامبر داشته باشیم؟ این نکته بسیار ظریفی است. من چی بیام عرض بکنم راجع به صلوات بر پیامبر؟ خوب، چون خودم رو عاجز می بینم، بعد میام چه می کنم؟ می گم: " أحلناه على الله". خدا من این رو واگذار به خودت می کنم. من نمی تونم صلواتی بر پیامبر داشته باشم و آلش. بعد چی می گیم؟ بعد میگیم "الهم صل" خدایا خودت صلوات بفرست. اونی که لایق اون هست خودت صلوات بفرست. پس من قابل صلوات فرستادن نیستم. 

یه مرتبه دیگر عنایت بفرمایید. خدای سبحان در آیه شریفه فرمود: "صلو" خودتون صلوات بفرستید! من چه جوری صلوات بفرستم؟ " ولم نبلغ قدر الواجب من ذلك" من که هرگز نمی تونم به این مقدار و قابلیت برسم که بر اول ما خلق الله من صلوات داشته باشم. پس اون را واگذار به خود خدا می کنم و بعد می گم:" اللهم صل". خدایا خودت اون صلواتی که شایسته ی حضرت هست تو بفرست. اونوقت ما امر خدا رو، با درخواست از خود خدای سبحان اجابت می کنیم. و می گیم : "اللهم صل...". 

این نحوه صلوات تعلیم خود پیامبر است. ​

البته این هم از خود رسول اکرم است؛ که وقتی آیه ی شریفه نازل شد؛ خوب اصحاب این رو درک می کردندکه ما چجوری صلوات بفرستیم بر شما؟ بعد آمدند خدمت رسول اکرم (ص) عرض کردند که آقا ما چگونه صلوات بفرستیم؟ بعد حضرت فرمودند اینطوری صلوات بفرستید. این نحوه صلوات تعلیم خود جناب رسول اکرم است در حقیقت. پس ببینید یک معنای صلوات هم به معنای دعاست. بسیار خوب این راجع به معنای صلوات. 

معنای اذان

معنی لغوی اذان

       یک معنای لغوی اذان علم است.

معنای لغوی دیگر اذان برداشتن مانع است.

اما معنای دیگری که برای اذن گفته شده است، یعنی ارتفاع المانع، برداشتن مانع. و به تعبیر دیگری همون معنای " اجازه" ای که بین خود ما گفته می شود . این که قرآن فرمود: " فِي بُيُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ" اِذن داد خدای سبحان؛ یعنی مانع رو برداشت. یا وقتی که از شما اِذن میخواهند شما بهشون اِذن میدی یعنی مانع رو برمی دارید. پس اینهم یه معنای دیگه برای اذن.

حالا ! اینجا اذان، باز به این معنا، یعنی به معنای ارتفاع المانع، یه معنای شریفی پیدا می کند، یعنی این وقت، وقتی است که موانع برداشته شده و در واقع اون وقت تجلیات حق است. که حالا اون بحث سرّ وقت رو خدمت شما گفتیم، وقت ظهر، وقت تجلی حق با مقام احدیت است؛ یعنی این دیگه الان وقت این موانع برداشته شد. مردم حواستون باشد که این فرصت رو از دست ندهید. پس اینم یه معنا برای اذان. 

دیگر معنای لغوی اذان مباح گرداندن و اجازه دادن است.

معنای لغوی اذان سمع و شنیدن هم هست.

مِاذَنَه (محل اذان گفتن) یعنی محل اعلام وقت نماز.